«Grüselmove»

Sunntig, spoote Vormidaag, alli versammlet am deckten Ässdisch. I öisere Familie häi mir dämm früecher Zmozmi gsäit, wäge halber Zmorge, halber Zmittag. Hüt het sich Bröntsch duregsetzt. Luschtigerwiis isch das sproochlich gsee genau s Gliiche wie s Zmozmi, will änglisch Brunch zämegsetzt isch us breakfast (Zmorge) und lunch (Zmittag). Item.

Z Bsuech a sälem Bröntsch: Die erwachseni Dochter mit zwo Fründine. Am Oobe vorhär si si z Baasel am Musigfestival BScene (sprich: biissiin) gsii. Si häi «näissi tunes» (schöni Melodie) ghört, e «crazy show» (tollen Uftritt) gseh, aber äi «dude» (Typ) het «basically» (grundsätzlich) käi Ahnig gha vo singe. Dasch jetz nid wortwörtlich zitiert, sondern us dr Erinnerig, und i verzell das im Fall nid, zum über die Junge schimpfe, wo aagääblich öisi schöni Mundart mit Anglizisme versoue. Im Gegedäil: I ha äinisch mee gstuunt über die sälbverständlichi Verschmelzig vo Mundart und Änglisch.

Denn wächslet s Thema uf d Woonigsnoot z Züüri. E Woonig sig verchauft worde und dr nöi Bsitzer häig die aktuelle Mieter sächs Mönet vor sim Iizuug usegheit, nume dass denn sicher rächtzitig früsch gstrichen isch. Das finge die drei junge Fraue am Disch e richtig fette «Grüselmove»!

Im erschte Momänt dunkt mi dä «Move» zwar gar nid so grüslig. Vergliche mit zum Bispill däm vomenen amerikanische Presidänt, wo möglicherwiis Wahlkampf betriibe het mit Schwiigegäld für ne Pornostar. Oder mit däm vomene russische Presidänt, won es angers Land überfallt. Aber die Vergliich si blöd, merk i. O die chliine «Grüselmoves» si «Grüselmoves». I öisem Quartierströössli parkiert zum Bispill öpper si SUV immer verbotte, völlig wurscht, dass me fascht nümm dra verbiichunt und dass es regelmässig Buesse haglet. Für mi e totaale «Grüselmove»!

Dir gspüürets: «Grüselmove» isch e geniali Wortschöpfig! Punktgenau i dr Bedüttig und witzig im Klang. Sproochlich gsee ischs e hybrids Wort, wills us zwoi Däili zämegsetzt isch, wo nid us dr gliiche Sprooch chömme. Änglisch «move» häisst «Bewegung, Schritt, Schachzug». S Mundartwort Grüsel isch scho im Mittelalter bruucht worden und het damals äntwäder «Schrecken, Grauen» bedüttet oder e Mönsch bezäichnet, wo Schreck oder Graue uslöst. E Grüsel isch o hüt no es Schöisal. I könne s Wort vor allem us dr Boulevardpräss, wo gärn vo «Grüseltouris» oder von ere «Grüselbäiz» gschriibe wird. Me gseet grad vor sich, was gmäint isch.

So wie bim «Grüselmove». Wie han i dämm bis jetz gsäit? «Gemäinhäit» isch mer i d Sinn cho. Im Duden stoot no «Bösartigkeit, Garstigkeit oder Hinterfotzigkeit». Uf Schwizerdütsch han i gar nüt Passends gfunge. Vilicht e Souerei oder, ganz altmodisch, e Cochonnerie.

Aber o dr gröscht Anglizismejeeger mues zuegää: «Grüselmove» isch als Wort e Volldräffer. Has grad is Repertoire ufgnoo.

Markus Gasser (1966), Schwarzbube, geboren und aufgewachsen in Nunningen, Solothurn. Sprach- und Mundartredaktor bei Schweizer Radio SRF. Eine Folge seines Podcasts «Dini Mundart» widmet sich dem Thema «Sprache und Macht bei Stadtnamen». www.srf.ch/audio.

MUNDART

Image Title

Möchten Sie weiterlesen?

Ja. Ich bin Abonnent.

Ja. Ich benötige ein Abo.

Article

Image Title